زمینه های پدیداری مدیریت دانش :
از 50 سال پیش به این سو، توجه به نقش دانش در اثربخشی ساز مان ها، رشد قابل ملاحظه ای داشته است مفهوم جامعه پساصنعتی[1]، رشد اقتصادهای خدمات محور را که به جایگاه دانش وکارکنان دانشی وابستگی دارد، دربر داشته است . در بسیاری از بخش های صنعتی، اهمیت دارایی های فیزیکی [2]و به کاستی نهاده است ناملموس بودن دانش در خدمات، با مفاهیم عباراتی چون زندگی روی هوای سبک [3]یا اقتصاد بدون وزن [4]توصیف شده است (نیف [5] ، 1999 ). استراتژیست ها، دانش را یک منبع دارایی اولیه، در گذار از رویکرد منبع محور در سازمان هابه رویکرد دانش محور تلقی می کنند(گرانت[6] ، 1996). و ارزش دانش بر اساس نحوه به، کارگیری آن در فرایند های سازمان، در راستای تولید کالاها و خدمات ارزیابی می شود (پنروز [7] ،1995). تحولات زیر، بر ضرورت پدیداری مدیریت دانش و پارادایم دانش محوری تأثیر زیادی داشته اند.
2-2-8- چرخه مدیریت دانش :
بهات[8] چرخه مدیریت دانش را شامل فعالیت های کسب ، ثبت ، انتقال ، خلق و کاربرد دانش در سازمان می داند . کسب دانش شامل مجموعه فعالیت هایی که به منظور کسب دانش جدید از خارج سازمان صورت می گیرد . فعالیت هایی مانند میزان مشارکت اعضا در انجمن های علمی و میزان شرکت در دوره های آموزشی ، همکاری سازمان با دانشگاه ها و سایر مراکز علمی و خریداری دانش جدید برای سازمان نشان دهنده میزان تلاش برای کسب دانش جدید و ورود آن به سازمان می باشد .
[1] Post_Industrial Society
[2] Physical Asset
[3] Living On Thin Air
[4] Weightless Economy
[5] Neef.D
[6] Grant
ثبت و مستند سازی دانش شامل مجموعه فعالیت هایی است که به منظور ثبت دانش موجود در
سازمان صورت می گیرد . دانش تولید شده و موجود را باید بتوان در شکلی که برای همه قابل دسترسی و قابل استناد باشد ، ذخیره کرد . در واقع با این کار می توان دانش را از حالت ذهنی خارج کرد و در حافظه سازمان قرار داد زیرا در غیر این صورت ممکن است دانش در ذهن کارمندان ، موسسان سازمان و … باقی بماند و با خروج آن ها از سازمان و یا مرگ آن ها دانش از بین خواهد رفت . فعالیت هایی مانند استفاده از پایگاه های داده برای ثبت دانش سازمانی ، کدگذاری دانش ، مستند سازی تجارب موفق و ناموفق از جمله فعالیت های ثبت دانش در سازمان می باشند .
انتقال دانش شامل مجموعه فعالیت هایی که به منظور انتقال دانش سازمان میان اعضا صورت می گیرد ، می باشد . انتقال دانش یک جنبه مهم از مدیریت دانش است زیرا دانش هنگامی که در یک سازمان کسب شد بایستی در بین افراد و گروه های دیگر سازمان به اشتراک گذاشته شود . فرایند انتقال و تسهیم دانش شامل فعالیت های انتقال و توزیع دانش ضمنی و صریح از یک شخص ، گروه یا سازمانی به شخص ، گروه یا سازمان دیگر است . تحقیقات نشان داده که از طریق انتقال و تسهیم دانش اثربخش ، سازمان ها می توانند کارایی خود را بهبود بخشیده و هزینه های آموزشی و ریسک های ناشی از عدم اطمینان را کاهش دهند . فعالیت هایی مانند جلسات بحث و تبادل نظر برای ارائه تجارب و شیوه های کاری ، تمایل و مشارکت اعضا به همکاری و کمک به همکاران برای بهبود روش های کاری ، استفاده از پایگاه های داده و در اختیار گذاشتن دانش سازمان برای تمام اعضا ، نشان دهنده میزان تلاش سازمان برای انتقال دانش سازمانی می باشد.
خلق دانش شامل مجموعه فعالیت هایی است که از طریق آن دانش جدید در سازمان تولید و خلق می شود . خلق دانش ، منبع کلیدی نوآوری در هر سازمانی است . عامل حیاتی در بحث مدیریت دانش ، تولید و انتشار اطلاعات ، تفسیر اطلاعات پردازش شده و تبدیل آن ها به دانش است . فعالیت های مختلفی مانند پاداش دهی و تشویق نوآوری ها و ایده های جدید کارکنان ، بحث آشکار در مورد تجارب و شکست های سازمان ، تشکیل گروه های یادگیری در سازمان ، استخدام افراد متخصص با دانش مورد نظر سازمان و حمایت مالی از تحقیقات دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی ، همگی از جمله فعالیت هایی است که خلق و تولید دانش جدید را در سازمان تسهیل می کند . کاربرد دانش نیز شامل فعالیت هایی است که نشان می دهد سازمان دانش خویش را بکار گرفته است . از جمله بکارگیری ایده های جدید کارکنان در فرایند ها و روش های کاری سازمان ، بهبود عملکرد سازمانی ، تصمیم گیری های موثر ، حل مشکلات و توجه به فروش دانش سازمانی از جمله فعالیت های کاربرد دانش در سازمان می باشد .
جدول 2-4 : زیر چرخه های مدیریت دانش
منبع | فاز 1 | فاز 2 | فاز 3 | فاز 4 | فاز 5 | فاز 6 |
Bhatt | کسب | ذخیره | انتقال | خلق | کاربرد | |
Depres & Chauvel | خلق | دسته بندی | ذخیره | تسهیم/انتقال | استفاده مجدد | استنتاج |
Gartner group | خلق | سازماندهی | تسخیر | دسترسی | استفاده | |
Davenport | تولید | کدگذاری | انتقال | |||
Lee & Hong | کسب | گسترش | رسمی سازی | تسهیم | استفاده | |
Davenport&Prusak | پرورش | رشد | بهینه سازی | توانمند سازی | ||
Nevis & Dibella | کسب | تسهیم | استفاده | |||
Huber | کسب | انتشار | تفسیر | حافظه سازمانی | ||
Ward & Aurum | تولید | کسب | شناسایی | وفق دادن | سازماندهی | توزیع |
Nissen | تسخیر | سازماندهی | رسمی سازی | توزیع | استفاده | استنتاج |
Penrose
[8] Bhatt