جراحی های لیزیک و لازک چه تفاوت هایی با یکدیگر دارند؟

یکی از مواردی که واسه همه جای سوال داره، فرق میان عملای چشمی لیزیک و لازکه. این دو عمل که در دسته جراحیای لیزری طبقه بندی می شن، از دید واژگان و کلمه ای تا حدودی به هم شباهت دارن اما روش به کار رفته در عملای لیزیک و لازک فرقایی داره که در ادامه به این موضوع می پردازیم و امتیازات و مشکلات هریک رو بر میشماریم.

وقتی اسم «جراحی» رو می شنویم، ناخودآگاه به یاد یه عمل جراحی پر از درد و خون ریزی میفتیم که جراح و کمک دستیارانش با تیغای برنده به جانمون افتادن اما در عملای لیزر، اونم مربوط به چشم که ظریف ترین عضو بدن ما حساب می شن، خبری از این تصورهای اشتباه نیس. قبل از توضیح عملای لیزیک و لازک، اجازه بدین اول به این موضوع اشاره کنیم که در درجه اول به چه دلیل عمل لیزر روی چشم انجام قبول می کنه. در عملای نام برده، قرنیه به عنوان خارجی ترین لایه کره چشم به واسطه تابش لیزر، تغییر شکل پیدا می کنه.

ولی سوال اینجاس به چه دلیل قرنیه باید به کمک لیزر تغییر شکل پیدا کنه؟ جراحان واسه اصلاح و درمان مشکلات چشمی مثل آستیگماتیسم، دوربینی و هم اینکه نزدیک بینی دست به دامان عملای لیزیک و لازک شدن. فرق میون این دو روش و روش جراحی، در چگونگی برش خوردن قرنیه و چگونگی تابش لیزر تعریف می شه. در این یادداشت تلاش شده تا عمل جراحی لیزیک و لازک به زبانی بسیار ساده و به دور از اصطلاحات پزشکی توضیح داده شه.

عمل LASIK معنیش چیه؟

لِیزیک مخفف (Laser-Assisted In-Situ Keratomileusis) بوده و در ترجمه فارسی به معنی «برش قرنیه به کمک لیزر» تعریف می شه. روش لیزیک بیشتر از ۲۰ سال در دنیا انجام می شه و قدرت بینایی بیماران به واسطه لیزیک دوباره بهبود پیدا میکنه. روش جراحی لیزیک در این بازه به اندازه ای باب شد که سازمان هوا و فضایی ناسا واسه درمان فضانوردان خودش (که به خاطر حضور در محیط گرانش دچار ضعف در بینایی می شن) معمولا از راه لیزیک استفاده می کنه. روش لیزیک در اول واسه درمان بیماران گرفتار به درجه بالایی از نزدیک بینی استفاده می شد ولی امروزه جراحان واسه اصلاح بقیه عیوب انکساری هم از این روش کمک می گیرن.

در روش لیزیک، اولین تابش لیزر باعث ایجاد یه ورقه بسیار نازک به اصطلاح فلپ محافظتی روی قرنیه چشم می شه. بعد جراح این فلپ رو به آرومی کنار زده و لیزر دوم به چشم مریض تابیده می شه تا اندازه انحنای قرنیه اصلاح شه. هر دو چشم مریض  در همون روز عمل با روش لیزیک قابل درمانه.

روند ریکاوری پس از عمل تقریبا سریع بوده و شما ۲۴ ساعت پس از عمل قادر هستین به کارای روزمره مثل رانندگی و کار خودتون مشغول شید. این روند در بیشتر بیماران، فارغ از جنسیتشان سریع انجام قبول می کنه. در درصد کمی از بیماران ممکنه زنده کردن سلامتی کامل بیماران تا چند هفته به طول برسه.

مزیتای روش لیزیک

* روند عمل به سرعت انجام می شه.

* ریکاوری سریع پس از عمل (۲۴ ساعت تا ۱ هفته)

* مناسب واسه عموم بیماران

مشکلات روش لیزیک

* خشکی چشم (خارش چشم به همراه قرمزی؛ مریض از وجود یه جسم خارجی در چشم شکایت می کنه)

* سرگیجه

* التهاب و عفونتای چشمی

* دیدن هاله یا سایه در کنار تصویر (این آسیب طبیعیه و در بلندمدت خود به خود حل می شه)

* بیماران زیر ۱۸ سال قادر نیستن از این روش استفاده کنن.

 

عمل لازک معنیش چیه؟

لازک مخفف (Laser Assisted Sub-Epithelial Keratectomy) بوده و در کلمه به معنی «برش قرنیه زیر اپیتلیومی به کمک لیزر» ترجمه می شه. هر اندامی در بدن یه موجود زنده تشکیل شده از بافتای مختلفیه. بافت اپیتلیوم، سطح یه عضو رو می پوشونه یا در عضوهای چاله دار، داخلی ترین بخش رو در بر میگیره. از اونجایی که چشم، عضوی کروی شکله، خارجی ترین لایه بافتی اونو اپیتلیوم می گن.

روش لازک بیشتر به درد کسائی می خوره که قرنیه چشم شون نازک بوده یا از شرایط و محدودیاتای پزشکی مثل مریضی دیابت یا  فشار خون بسیار بالا رنج می برن. در این حالت جراح به صلاح دید خودش، عمل لازک رو پیشنهاد می کنه. در روش لازک برخلاف روش لیزیک، فقط یه بار لیزر مورد نظر تابیده تا انحراف موجود در قرنیه اصلاح شه.

در روش لازک، یه صفحه بسیار نازک آغشته به یه محلول الکلی، روی چشم مریض قرار میگیره تا لایه اپیتلیومی یا همون پوششی از بستر خود شل شه. معمولا سلولای اپیتلیومی به این صفحه می چسبن و جراح می تونه به آرومی این صفحه رو به گوشه چشم هدایت کرده تا به قرنیه چشم دست پیدا می کنه. بعد به کمک لیزر، روند درمانی ادامه پیدا می کنه. اگه این لایه اپیتلیوم به طور کامل ورداشته شده و اتصالی به بافت چشم نداشته باشه، به این فوت وفن، روش PRK می گن.

جالبه بدونین جراحا در اول تصور می کردن اندازه دردی که مریض در روش لازک تجربه می کنه به مراتب کمتر از راه PRKه. ولی در واقعیت برعکس این تصور اتفاق می افته؛ هر چند اثبات این ادعا از دید آماری با معنی نیس. بخاطر این وصل نگه داشتن اپیتلیوم به بافت زیرین چشم، اهمیت چندانی واسه درمون درد نداره و فقط به بهتر شدن زودتر جراحت چشم کمک می کنه.

پس از اینکه لیزر به قرنیه تابیده شد، یه لنز محافظتی به خصوصی روی چشم گذاشته می شه تا روند درمون و بهبودی، تسریع یابد. این لنزها پس از سه الی پنج روز، خیلی راحت درآورده می شن. درست مثل روش قبلی، در روش لازک هم میشه هر دو چشم رو تو یه روز انجام داد.

معمولا در این روش مریض درد کمتری رو تجربه می کنه چون لایه برداری بافت قرنیه با ضخامت کمتری نسبت به لیزیک انجام قبول می کنه. با این حال روند درمون و ریکاوری پس از عمل در روش لازک، طولانی تر از راه لیزیک بوده و ممکنه مریض تا چند هفته درگیر زنده کردن کامل سلامتی اش باشه.

فواید روش لازک

* واسه آدمایی که محدودیتای پزشکی دارن یا قرنیه چشمشون نازک تر از حد معموله، روش لازک ایده آل تره.

* روشی مناسب واسه مریضایی که از نزدیک بینی (میوپی) در درجه های بالا رنج می برن.

* آسیب و آثار جانبی کمتری به دنبال داره. بیماران در روش لازک کمتر آسیب خشکی چشم رو تجربه کردن.

مشکلات روش لازک

* بهبود چشم در این روش روندی به مراتب طولانی تر نسبت به لیزیک داره.

همونطور که شاید فهمیدین، فرق روش لیزیک و لازک در چگونگی باز کردن قرنیه س تا چیجوری لیزر به چشم تابیده شه. جدا از پیش زمینه سلامتیِ مریض، اندازه ضخامت قرنیه در انتخاب عمل جراحی تاثیر به سزایی داره. بخاطر این نمیشه به فامیل خودتون پیشنهاد کنین چون بچتون عمل لیزیک رو انجام داده، اونا هم به جراح مورد نظر تحمیل کنن حتما همین روش رو واسه کس دیگه ای هم بکنه. معمولا جراحان در انجام روند جراحی، حال هر چقدر هم که می خواد ظریف و بدون خون ریزی باشه احتیاط لازم رو به کار می گیرن تا سلامتی مریض به خطر جدی نیفتد.

پس از عمل چه مراقبتایی باید انجام داد؟

* پیشنهاد می شه حموم و شستن صورت رو به روز بعد از عمل بندازین.

* در استفاده مواد شیمیایی مثل صابون یا شامپو احتیاط کنین تا نکنه با ورود مواد خارجی به چشم، باعث تحریک پایانه های عصبی چشم شه.

* شما پس از عمل لیزیک قادر هستین تموم کارای روزمره خودتون مثل رانندگی رو خیلی راحت بکنین. با این حال بهتره پس از تایید سلامت تون به وسیله دکتر معالج، به رانندگی بپردازید.

* واسه دست کم سه هفته تلاش کنین به استخر، سونا یا دریا واسه شنا نرید. آب موجود در این اماکن می تونه موجب بروز عفونتای چشمی شه.

* مهم نیس عمل لیزیک یا لازک رو در تابستون انجام دادین یا زمستون. پیشنهاد می شه از عینکای آفتابی طبی دست کم واسه شش ماه تا یه سال استفاده کنین تا نور مستقیم خورشید به چشمون شما آسیب ای وارد نکنه.

* اگه پس از چند ماه از عمل جراحی احساس می کنین آسیبایی که در این یادداشت اشاره شده رو تجربه می کنین، بدون هیچ معطلی به دکتر معالج خود مراجعه کنین.